Ρατσισμός στα σχολεία από μερίδα μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών

Το «αυγό του φιδιού» έχει σπάσει εδώ και καιρό, με αποτέλεσμα ο ρατσισμός και ο φασισμός να έχει περάσει ακόμη και μέσα στα σχολεία. Μαθητές, γονείς και καθηγητές εμπλέκονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, σε νεοναζιστικού τύπου επιθέσεις και επεισόδια που εκδηλώνονται μέσω της άσκησης σωματικής και ψυχολογικής βίας, ακόμη και μέσω των social media και -κυρίως- του Facebook.

Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από τα στοιχεία του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ) σε σχέση με το ρατσισμό και την ξενοφοβία στα σχολεία. Το θέμα της «εισόδου» νεοφασιστικών στοιχείων και στο χώρο των σχολείων είχε επισημάνει εδώ και 1,5 χρόνο η εφημερίδα «Η Ελλάδα Αύριο».

Από τα στοιχεία του ΣτΠ η εικόνα που διαμορφώνεται μέσα από μια σειρά καταγεγραμμένων περιστατικών στους χώρους της Παιδείας επιβεβαιώνει ότι η «γάγγραινα» του φασισμού εξαπλώνεται, ειδικά τον τελευταίο ένα χρόνο, επικίνδυνα με την κυβέρνηση και τις αρμόδιες αρχές να έχουν τις περισσότερες φορές ρόλο παρατηρητή.

«Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει εξετάσει αναφορές που αφορούν περιστατικά εκδήλωσης βίας μεταξύ μαθητών με στοιχεία φυλετικού ή άλλης μορφής ρατσισμού. Ο αριθμός των σχετικών αναφορών έχει αυξηθεί τη τελευταία διετία, ωστόσο παραμένει ιδιαίτερα περιορισμένος σε σύγκριση με τα περιστατικά που λαμβάνουν χώρα στα σχολεία και γνωστοποιούνται στην ανεξάρτητη αρχή με άλλους τρόπους» αναφέρεται στην ειδική έκθεση για το ρατσισμό του ΣτΠ στην οποία επισημαίνονται, επίσης, τα εξής: «Ο Συνήγορος του Πολίτη κατά τις συχνές επισκέψεις του σε σχολεία και τις συναντήσεις του με μαθητές και εκπαιδευτικούς, έχει πληροφορηθεί για δεκάδες ποικίλες βίαιες συμπεριφορές και περιστατικά που λαμβάνουν χώρα μέσα και έξω από το σχολείο, ανάμεσα σε μέλη της σχολικής κοινότητας ή και με τρίτους εμπλεκόμενους».

Ρατσιστικές συμπεριφορές ανάμεσα σε μαθητές – Αλλοδαπή αλλάζει σχολείο λόγω επιθέσεων στο FB

Οι συμπεριφορές αυτές λαμβάνουν διάφορες μορφές, όπως: περιφρονητικός λόγος, ύβρεις, προσβολές, απειλές, σωματική βία, διαμάχες μέχρι και εκφοβισμός που ασκείται συστηματικά από σωματικά ισχυρότερα πρόσωπα ή ομάδες προς ανίσχυρα πρόσωπα ή ομάδες.

Ως αιτία της μη γνωστοποίησης τους στους εκπαιδευτικούς, προβάλλεται ο φόβος των συνεπειών μιας τέτοιας ενέργειας, καθώς και ότι οι μαθητές προτιμούν να «λύσουν τους λογαριασμούς τους» μόνοι τους, χωρίς να εμπλέξουν τους ενήλικες.

• Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση αλλοδαπής μαθήτριας που δέχθηκε συστηματική και κατ’ εξακολούθηση επιθετικότητα από συμμαθητές της, κυρίως μέσω διαδικτύου (facebook) και η οποία αναγκάστηκε να αλλάξει «οικειοθελώς» σχολικό περιβάλλον. Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου ενημερώθηκαν από άλλους μαθητές για τα πραγματικά αίτια της αλλαγής αυτής, μόνο μετά την αποχώρησή της από το σχολείο.
• Σε άλλη περίπτωση, ανήλικος επικοινώνησε ηλεκτρονικά με τον Συνήγορο ζητώντας βοήθεια για να αντιμετωπίσει ρατσιστικές συμπεριφορές λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού στο σχολείο. Ο ανήλικος επανήλθε έξι μήνες αργότερα με παρόμοιο αίτημα, αναφέροντας επιπλέον ότι ένας φίλος του πέφτει συνεχώς θύμα ρατσιστικής βίας στο σχολείο του και στον δρόμο.

Ρατσισμός και από εκπαιδευτικούς

• Σε μία περίπτωση, μαθητές απηύθυναν γραπτό αίτημα προς τον Συνήγορο για διαμεσολάβηση προκειμένου να αποτραπεί η συστηματική χρήση ρατσιστικών και σεξιστικών αναφορών από εκπαιδευτικό. Ακολούθησε αίτημα του Συνηγόρου για διερεύνηση των καταγγελλόμενων από τους μαθητές με αποτέλεσμα τη διεξαγωγή ΕΔΕ για το θέμα αυτό, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη.
• Σε μια άλλη περίπτωση, γονέας αιτήθηκε τη διαμεσολάβηση της ανεξάρτητης αρχής σχετικά με την συμπεριφορά και τον τρόπο διδασκαλίας φιλολογικού μαθήματος από εκπαιδευτικό που καλλιεργούσε ξενοφοβικές αντιλήψεις. Ο Συνήγορος ζήτησε την παρέμβαση του αρμόδιου σχολικού συμβούλου, ο οποίος έκανε σχετικές συστάσεις προς την καθηγήτρια.
• Σε πρόσφατη υπόθεση που διερεύνησε η Ανεξάρτητη αρχή, διευθύντρια δημοτικού σχολείου δεν προχωρούσε σε ολοκλήρωση εγγραφής αλλοδαπού παιδιού και αρνείτο τη συμμετοχή του σε δραστηριότητες εκτός σχολείου. Ως λόγο άρνησης επικαλούνταν, μεταξύ άλλων, την εκτίμησή της περί παράνομης διαμονής της μητέρας και ανησυχία περί μεταδοτικών νοσημάτων, με το επιχείρημα ότι το παιδί δεν είχε υποβληθεί σε εξετάσεις κατά την είσοδό του στη χώρα.

Φασιστικές συμπεριφορές γονέων απέναντι σε ανάπηρα παιδιά και ρομά

Ο Συνήγορος έχει δεχθεί αναφορές και έχει μεσολαβήσει σε περιστατικά κατά τα οποία γονείς επεδίωξαν την απομάκρυνση συγκεκριμένων μαθητών από το σχολείο στο οποίο φοιτούσαν ή τη μη εγγραφή τους, λόγω της καταγωγής τους (ιδίως σε περιπτώσεις μαθητών ρομά ή αλλοεθνών), της αναπηρίας ή των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών τους κ.λπ.

* Μία χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή στην περιοχή των Σοφάδων, όπου στις αρχές του 2012 απόφαση του ΥΠΑΙΘ για διασπορά μαθητών από σχολείο όπου φοιτούσαν αποκλειστικά παιδιά ρομά σε επτά σχολεία της περιοχής, χωρίς την απαιτούμενη προετοιμασία όλων των εμπλεκομένων, πυροδότησε έντονες αντιδράσεις γονέων και τοπικών παραγόντων, μεταξύ των οποίων και πολυήμερη κατάληψη των σχολείων. Τελικά η διασπορά των μαθητών δεν υλοποιήθηκε.

* Άλλη περίπτωση είναι αυτή που αφορά την εγγραφή στο 7ο και 10ο Δημοτικό Σχολείο, μαθητών ρομά που κατοικούν στην περιοχή Πεύκο Πολίτη (Νομισματοκοπείο) στο Χαλάνδρι. Οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων, παρότι αναρμόδιοι, έθεσαν το θέμα σε ψηφοφορία και σχεδόν ομόφωνα ψήφισαν να μην γίνουν δεκτά 25 περίπου παιδιά από τον εν λόγω οικισμό στα δύο σχολεία, αντιδρώντας σε σχετική απόφαση της διοίκησης. Τελικά οι αντιδράσεις των γονέων κάμφθηκαν κατόπιν ενεργειών διαμεσολάβησης των διευθυντών, των σχολικών συμβούλων και αρμόδιων κοινωνικών υπηρεσιών.